Door Stuart Kensenhuis
Nieuwe
regenboogvlaggen wapperen in het land tijdens Internationale
Transgenderrechtendag (7 augustus). Maar met welke aandachtspunten moet
rekening gehouden worden tijdens de behandeling van de gewijzigde
Transgenderwet in de Tweede Kamer – wat in juli schriftelijk is begonnen en
later dit jaar eindigt met een debat – zodat de vlaggen ook in de toekomst
glorieus kunnen blijven wapperen?
Een serie van acht
artikelen op dit blog geeft meer inzicht in dit vraagstuk. Dit is de vijfde:
Olave Nduwanje, schrijfster en docent aan Hogeschool Gent in België, spreekt
zich onder meer uit over tegenstanders van de gewijzigde Transgenderwet in
Nederland.
 |
Olave Nduwanje, schrijfster en docent
aan Hogeschool Gent in België
(® Mikael Owunna) |
In Trouw van 28 januari 2020 en in De Telegraaf van 11 augustus 2021 zijn
kritische artikelen verschenen met als strekking dat de gewijzigde
Transgenderwet een fundamentele aantasting is van de rechten van vrouwen. Als
die wet straks wordt aangenomen mag je zelf bepalen of je man of vrouw bent.
Mannen krijgen dan toegang tot vrouwensporten, vrouwen-wc’s, vrouwenkleedkamers
–en gevangenissen, etc. Wat je gender is wordt dan bepaald op basis van je
gevoel. Je anatomie doet er niet langer toe. Dat is de kern van de kritiek. Hoe
reageer je hierop?
“Hoeveel mensen ken
jij die in hun leven op een gegeven moment naar de dokter, psycholoog of
psychiater moeten gaan om bevestigd te krijgen dat ze zich man of vrouw voelen?
Als jij je paspoort gaat vernieuwen, krijg je dan ook te maken met opmerkingen
van een ambtenaar in de trant van: ‘We weten niet zeker of je een man of vrouw
bent. Kan je dit even laten bevestigen door een dokter?’ De meeste mensen op
deze aarde hoefden nog nooit naar een dokter om hun gender te bevestigen.
Waarom moeten trans mensen dat dan wel doen? We beslissen voor kinderen op
basis van hun genitaliën dat ze van een bepaalde gender zijn. Daar komt geen
dokter of psycholoog aan te pas. Daarna voeden we ze op met grote
verschillen
tussen jongens en meisjes.
Maar als op een gegeven moment die kinderen of
volwassenen zeggen ‘Dit is niet wie ik ben’ dan raken we allemaal overstuur en
sturen we ze naar de dokter. Van de 38 jaar van mijn bestaan heb ik 30 jaar
echt hard geprobeerd om een jongen te zijn. Aan elke regel die aan mij werd
verteld over hoe een man hoort te zijn heb ik geprobeerd te voldoen. Wat ik te
horen kreeg in Burundi, mijn geboorteland, is overigens iets heel anders dan wat me werd verteld in Nederland, Amerika en China, allemaal landen waar ik heb
gewoond. Ik vind dat ik mijn best heb gedaan. Het is genoeg! Ik vind bovendien
dat het nooit aan mij opgelegd had moeten worden. Niet met verbaal en
psychologisch geweld en al helemaal niet met fysiek geweld, zoals mijn ouders
hebben gedaan. Bij het idee dat trans mensen autonomie krijgen over hun lichaam
en identiteit raken sommige andere mensen in paniek. Maar tegelijkertijd
verhullen we daarmee al het geweld dat wordt toegepast om mensen in een bepaald
gender te dwingen.”
Opvallend is wel dat de kritiek – vooral in het artikel van de
Telegraaf – komt van vrouwen die zich identificeren als leden van de lesbisch
feministische beweging, onder normale omstandigheden jullie bondgenoten. Is
hier sprake van een scheuring in de queer-community?
“Het gaat hier om een
heel kleine groep van radicale feministen, wat ze eigenlijk niet zijn want er
is helemaal niets feministisch aan het idee dat de vagina en de borsten van een
vrouw de essentie is van hun vrouw zijn. Alsof genitaliën het enige is wat we
zijn. In principe is het ook niet historisch of wetenschappelijk want we weten
ondertussen dat er in verschillende culturen diverse inzichten zijn op het
gebied van gender. Als je kijkt naar de Pride in Amsterdam dan zie je dat de
lesbische groepen zich erg verzetten tegen die radicale feministen, vrouwen die
zoveel ruimte innemen dat het lijkt alsof er een scheuring is ontstaan in de
queer-community. Niets is minder waar. Ik ben trans, ik val op mannen en
vrouwen en ik wordt graag gezien in de lesbische bars van België en Nederland.
Bovendien heb ik veel lesbische volgers op Instagram. Maar dat kleine groepje
radicalen, soms op hoge plekken in de activistische beweging, maakt de mensen
heel bang. Alsof mannen naakt gaan rondlopen in vrouwenkleedkamers. Het is
allemaal zo niet waar.
Monic Slingerland, chef opiniepagina van Trouw, vertelde in februari
2020 in de krant dat niet lang na aanname van de ‘Gender Recognition Act’ in
Engeland een behoorlijk aantal trans vrouwen van een gevangenis overgeplaatst
zijn naar de vrouwenafdeling. En ook dat dit tot veel ongemakkelijke situaties
heeft geleid. Hoe gaan we dit soort situaties in Nederland op een praktische
manier oplossen?
“We weten uit alle
cijfers – met name ten aanzien van seksueel geweld in gevangenissen – dat dit
vooral wordt gepleegd richting trans mensen, dus niet andersom. En het gaat
vaak om heel erge dingen zoals verkrachting, mishandeling en moord. Het is
bijna een doodstraf voor trans mensen over heel de wereld om in de gevangenis
te belanden.”
Dus eigenlijk zeg je dat trans mensen net zo veel behoefte hebben aan
veiligheid?
“Precies!” Daarom
moeten we er rekening mee houden dat heel veel geweld gebeurt richting trans
mensen in de gevangenissen – ook op de vrouwenafdelingen – of ze nou wel of
niet hun transitie hebben ondergaan. Verder is het zo dat veel trans mensen
helemaal geen toegang hebben tot een transitie omdat het allemaal best duur,
lastig en complex is om voor elkaar te krijgen. Dus als de critici veiligheid
in gevangenissen zo belangrijk vinden dan zou ik ze pas geloven als ze ook de
veiligheid van trans mensen serieus zouden nemen.”
Maar het debat mag toch wel gevoerd worden?
Trans mensen worden al
eeuwenlang bediscussieerd door cis mensen (mensen die niet trans zijn of van
wie het geboortegeslacht overeenkomt met hun genderidentiteit). Sterker nog;
het debat wordt overheerst door cis mensen. Dus het werd tijd om trans mensen
ook te horen. En dat is waar die critici last van hebben.”
Die gewijzigde transgenderwet is hoe dan ook toch een vooruitgang
voor trans mensen?
“Er zijn nog zoveel
verbeterpunten. Met name in de omgang met kinderen (tot 16 jaar). Bijvoorbeeld
dat ze eerst naar een psycholoog of een psychiater moeten om zichzelf te
bewijzen. Ik vind dat nogal moeilijk. Er zijn namelijk betere manieren om hier
mee om te gaan. We hadden kunnen kiezen voor een model van psychologische
ondersteuning maar nu is gekozen voor een model van psychologische
kwalificatie. Dat is jammer.
Ook onder de nieuwe wetgeving zal er sprake zijn van trans mannen die
een kind gebaard hebben en de kwalificatie ‘moeder’ toegewezen krijgen van de
Nederlandse staat. Hoe beoordeel je dat?
“Je moet je
voorstellen dat er trans mannen zijn die met geboortecertificaten rondlopen
waarop staat dat ze de ‘moeder’ zijn van hun kind terwijl ze al een volledige
transitie hebben ondergaan. Eigenlijk worden ze daarmee gedwongen om uit de kast
te komen in eenvoudige situaties zoals een paspoort-controle op het vliegveld
of tijdens een inschrijving van hun kind op de basischool. Zulke momenten worden dan ineens heel
ongemakkelijk.
Dus als de staat blijft vasthouden aan dat heel oude concept van
de wet dat er op neerkomt dat een mens altijd een moeder heeft, dan vormt het een
blokkade voor trans mensen om een normaal gezinsleven te kunnen leiden. Volgens
mij is dat een serieuze inbreuk op de mensenrechten. En dan is deze transgenderwet
niet eens een cadeau dat we krijgen van de Nederlandse staat maar het gevolg
van uitspraken van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. In die
uitspraken wordt geconcludeerd dat trans mensen het recht hebben dat hun
genderidentiteit correct wordt weergegeven in de basisadministratie. Het is
namelijk niet aan de staat om te bepalen of ik echt trans ben of een echte
vrouw, het is aan mij om de staat te vertellen wat ik ben!”
Lees ook: "Ik voel me verdrietig en verwaarloosd door het probleem met mijn geboorteakte"
https://politiekmoetjedoen.blogspot.com/2021/08/ik-voel-me-verdrietig-en-verwaarloosd.html
En: Geen X in het paspoort. "Gemiste kans"
Of: "Van de ene op de andere dag lag er een besluit om als vrouw verder te leven"
Of: "Kan je misschien andere kleren aantrekken?"
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door het Steunfonds Freelance Journalisten
