Door Stuart Kensenhuis
Andrée Van Es, wethouder en locoburgemeester in Amsterdam, vindt dat zwarte Piet moet worden afgeschaft. Daarmee is zij de eerste bestuurder in Nederland die openlijk afstand neemt van het hulpje van Sinterklaas. “Het Sinterklaasfeest is ooit begonnen zonder zwarte Piet en het is tijd om afscheid van hem te nemen,” zegt ze. Haar uitspraken haalden de buitenlandse pers. Van Fox News tot ABC News bespreken ze Nederland en de groeiende anti-zwarte Piet beweging. Buitenlandse toeristen zijn vaak verbaasd als ze in de winter de helpers van Sint Nicolaas zien: ‘… in short, a racist caricature of a black person’, schrijft persbureau Asociated Press (AP). Vindt u ook dat zwarte Piet zijn langste tijd heeft gehad?
Gisteren was het weer Sinterklaas en ik heb opnieuw geprobeerd om me te verstoppen. Sinds mijn jongste jeugd in Nederland word ik rond 5 december soms nageroepen door kinderen en volwassenen. “Daar heb je zwarte Piet,” riep een lelieblank jongetje vorige week nog, terwijl hij naar me wees vanuit het kinderzitje van een winkelwagen, in de supermarkt die zogenaamd op de kleintjes let. Verwachte hij marsepein of pepernoten? Echt niet. Hij was gewoon een pestkop die wist of behoorde te weten dat zwarte Piet en ik niet dezelfde zijn, al was het maar omdat ik geen felrode dikke lippen heb en geen pruik draag met wollig kroeshaar. Bij volwassenen zit in het naroepen soms zoveel venijn dat ik me afvraag wat ik heb misdaan waardoor ik bij hen haatgevoelens oproep, in plaats van de vreugde die gepaard gaat bij wat men een ‘onschuldig kinderfeest’ noemt. Zou het kunnen dat zwarten in Nederland onbewust en bewust geassocieerd worden met zwarte Piet van het Sinterklaasfeest en kunt u zich er iets bij voorstellen dat ik me dan ongemakkelijk voel? Ongeveer dezelfde negatieve ervaringen hoor ik van familie, vrienden en kennissen. Onlangs vertelde mijn tante aan mij hoe ze vroeger als leerkracht op een Scheveningse basisschool, door sommige leerlingen en hun ouders werd uitgescholden voor zwarte Piet. Wat mij betreft is het tijd om het Sinterklaasfeest aan te passen aan de veranderde samenstelling van de Nederlandse bevolking, zodat dit een feest wordt voor alle Nederlanders. Nu is het vooral een feest voor de lelieblanke meerderheid. Of vindt u me nu een zeurpiet?
Gisteren was het weer Sinterklaas en ik heb opnieuw geprobeerd om me te verstoppen. Sinds mijn jongste jeugd in Nederland word ik rond 5 december soms nageroepen door kinderen en volwassenen. “Daar heb je zwarte Piet,” riep een lelieblank jongetje vorige week nog, terwijl hij naar me wees vanuit het kinderzitje van een winkelwagen, in de supermarkt die zogenaamd op de kleintjes let. Verwachte hij marsepein of pepernoten? Echt niet. Hij was gewoon een pestkop die wist of behoorde te weten dat zwarte Piet en ik niet dezelfde zijn, al was het maar omdat ik geen felrode dikke lippen heb en geen pruik draag met wollig kroeshaar. Bij volwassenen zit in het naroepen soms zoveel venijn dat ik me afvraag wat ik heb misdaan waardoor ik bij hen haatgevoelens oproep, in plaats van de vreugde die gepaard gaat bij wat men een ‘onschuldig kinderfeest’ noemt. Zou het kunnen dat zwarten in Nederland onbewust en bewust geassocieerd worden met zwarte Piet van het Sinterklaasfeest en kunt u zich er iets bij voorstellen dat ik me dan ongemakkelijk voel? Ongeveer dezelfde negatieve ervaringen hoor ik van familie, vrienden en kennissen. Onlangs vertelde mijn tante aan mij hoe ze vroeger als leerkracht op een Scheveningse basisschool, door sommige leerlingen en hun ouders werd uitgescholden voor zwarte Piet. Wat mij betreft is het tijd om het Sinterklaasfeest aan te passen aan de veranderde samenstelling van de Nederlandse bevolking, zodat dit een feest wordt voor alle Nederlanders. Nu is het vooral een feest voor de lelieblanke meerderheid. Of vindt u me nu een zeurpiet?
Na de elfstedentocht is er maar één onderwerp waarvan de mensen in dit land helemaal van in de ban kunnen raken: het Sinterklaasfeest. In de tijd waarin we leven met allerlei economische en maatschappelijke vraagstukken en waar leugenachtige pro-Europese politici smijten met uw geld en u achterlaten in onzekerheden over o.a. uw baan, immigratiestroom, belastingen, pensioen, hypotheek, ziektekosten, etc., is het Sinterklaasfeest een strohalm waar u zich mee kan identificeren en het geloof in Nederland nog enigszins levend kan houden. En dan zit u niet te wachten op nog een zwarte die lawaai maakt over iets wat u ziet als een onschuldig kinderfeest. Daar wordt u vermoedelijk knap chagrijnig van. U wenst nog net niet dat ik vertrek, bijvoorbeeld terug naar mijn geboorteland, maar ik moet ophouden. Toch?
Ik begrijp u, maar vertrekken zit er niet in want de strijd is nog maar net begonnen en dit waardevolle land is ook mijn thuis. Ik vraag niet dat het Sinterklaasfeest wordt afgeschaft. Dat nooit. Want Sinterklaas hoort bij de Nederlandse cultuur, net als geitenwollen sokken, de kaasschaaf, koek-en-zopie en de koningin. Die traditie van familie, gezin, geborgenheid, cadeautjes, gedichten en liedjes, is geweldig. Hier heb ik respect voor en mensen die dit feest vieren vind je ook terug in mijn vriendenkring. Het enige dat ik vraag is dat die ‘achterlijke’ zwarte Piet wordt aangepast. Dat hij meegaat met de veranderende tijd in Nederland, een land waar meerdere volken vredig bij elkaar wonen. En ook dat ik die domme smoes niet meer hoef aan te horen: hij is zo zwart als roet omdat hij door de schoorsteen moest. Dat ik me niet meer hoef te verbazen over die rare tekst van een sinterklaasliedje: ‘Want al ben ik zo zwart als roet, ik bedoel het toch goed.’ En dat zwarte Piet niet meer wordt gebruikt om me te kwetsen met mijn huidskleur.
Kleuren Piet is het beste alternatief, denk ik. Piet is dan geschminkt in alle kleuren van de regenboog en hij mag best het hulpje van de Sint zijn. Hij is in ieder geval niet uitsluitend een Piet die dom vrolijk rondhuppelt, eigenlijk te stompzinnig voor woorden is, felrode dikke lippen, wollig kroeshaar en… blauwe ogen heeft. Dat is niet meer van deze tijd. Bovendien roept hij teveel negatieve associaties op zowel voor blanken als zwarten. Dat veranderen echt mogelijk is bewijst de Hollandse gemeenschap in Amerika en Vancouver Canada die het Sinterklaasfeest soms met en soms zonder Piet viert, maar nooit met zwart geschminkte gezichten, felrode dikke lippen en wollig kroeshaar. Zo probeert men de Afrikaans-Amerikaanse en Afrikaans-Canadese gemeenschap niet te kwetsen. Dat is al veel meer inlevenheid voor zwarte mensen dan de schoolmeester Jan Schenkman liet zien toen hij in 1845 zijn boek ‘Sint Nicolaas en zijn helper’ schreef en voor het eerst een zwarte Afrikaan introduceerde, iets waaruit onomstotelijk blijkt dat zwarte Piet oorspronkelijk niet bij het Sinterklaas feest hoort.
Nee, ik ben niet bang voor de donkere bunker waarin ik verbale agressie, cynisme, gebrek aan historisch besef en ronduit discriminatie vind als ik over dit onderwerp schrijf, want de mensen die zich hieraan overgeven hebben sowieso geen interesse in welk ongemak dan ook van zwarten en andere allochtonen in Nederland. Net als wethouder Van Es wil ik werken aan een beter Nederland zonder zwarte Piet. Ik voel me hierin ook gesteund door de zangeres Anouk, het model Doutzen Kroes, de emeritus hoogleraar historische Nederlandse letterkunde Herman Pleij, de rapper Kleine Viezerik en onderzoeker van het Meertens instituut, John Helsloot. Zij willen ook een aanpassing van het Sinterklaasfeest en ze laten de lange trein van de verandering voortdenderen, ondanks bizarre verbale aanvallen waarin ze worden weggezet als links, emotioneel, politiek correct, zeurpiet, niet relevant of nutteloos. Ik ben er van overtuigd dat de verandering komt en ik bid voor een doorbraak.
