Door Stuart Kensenhuis
Op 5 mei vieren wij bevrijdingsdag. Met de overwinning in 1945 door de geallieerden kwam er een einde aan de Tweede Wereldoorlog en werd Nederland verlost van een verstikkende greep op de samenleving door nazi-Duitsland. De schrijver George Orwell komt 4 jaar later met ‘1984’, een roman waarin het alziende oog van ‘Big Brother’, iedereen, overal in de gaten houdt, tot in het kleinste kamertje aan toe, met telescreens, verraders, gedachtenpolitie, etc. Weinig mensen in dit boek schijnen echt moeite te hebben met een totalitair systeem. Alleen Winston Smith, de hoofdpersoon, wil dit doorbreken. En hierin schuilt de opvallende overeenkomst met onze huidige samenleving, waarin we toestaan dat de overheid steeds vaker een vergaande inbreuk maakt op onze privacy, door het onnodig registreren, opslaan en koppelen van onze gegevens. Ondertussen zeggen velen schouderophalend: ‘Ze mogen alles van me weten, want ik heb niets te verbergen’. Maar denkt u echt dat u zonder privacy van uw vrijheid kunt genieten?
In geen enkel land ter wereld wordt er meer afgeluisterd dan in Nederland. Bijna 2200 telefoontaps per dag. Dit is bijna net zoveel als in de Verenigde Staten (VS) over een heel jaar. Het ergste is nog dat we in Nederland geen enkel onafhankelijk orgaan hebben dat de groei van telefoontaps aan banden kan leggen, door in juridische zin te toetsen of dit wel gerechtvaardigd is. Nee, het Openbaar Ministerie is niet de aangewezen partij. Dat is net zoiets als de slager vragen om zijn eigen vlees te keuren. Lijkt me niet verstandig. Het oplossingspercentage van misdrijven neemt toch toe? Nou... Nee, dat is een constant gemiddeld laag cijfer in vergelijking met de ons omliggende landen. Dus veel helpt het niet. Nog even en ook u wordt afgeluisterd, voorzover het al niet gebeurt. Want let wel: het gaat niet alleen om criminelen. Gewone burgers zoals u en ik zijn altijd de klos. De Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens bepaalt namelijk, dat internetproviders en telecombedrijven gegevens over het telefoon en internetverkeer van hun klanten, een jaar lang moeten bewaren. Nee, met de bevordering van de veiligheid heeft het niet zoveel te maken. Dat zegt men wel, maar het is lariekoek. Als dit werkelijk zo is dan zouden we ons door al dat registreren, opslaan en koppelen, minder bang en dus veiliger moeten gaan voelen. Het tegendeel is echter waar.
Ook Fred Teeven, staatssecretaris van het ministerie van Veiligheid en Justitie doet een duit in het zakje. Niet lang geleden heeft hij de Tweede Kamer toegezegd dat hij gaat onderzoeken of het Nederlandse internetverkeer continu afgetapt kan worden met het Deep Packet Inspection programma (DPI). Hiermee wordt de informatie van een website inhoudelijk beoordeeld. Zo kan nauwkeurig worden nagegaan welk pad de gegevens bewandelen en waar ze terecht komen. De verspreiding van kinderporno kan hiermee een halt toegeroepen worden, zegt Teeven. Maar, doet u aan die viezigheid? Nee, ik dacht het ook niet. Waarom staat u dan toe dat straks uw internetverkeer continu wordt afgetapt?
En dan uw vingerafdrukken, een biometrisch idenficatiemiddel dat u verplicht bent om af te staan, bij de aanvraag van een nieuw electronisch paspoort. Toen ik naar het stadhuis ging om mijn paspoort te vernieuwen wilde ik daar het liefst een bepaalde vinger voor gebruiken, in plaats van mijn duim, en die hoog opsteken. U mag drie keer raden welke. Volgens de Europese richtlijn die dit allemaal regelt is opslag in een database bij de gemeente waar u het paspoort afhaalt voldoende. De Nederlandse regering wil natuurlijk weer het beste jongetje (of meisje) van de klas zijn en zet in op één landelijke database. En nou komt het. In die database wil de regering niet alleen uw vingerafdruk, maar ook uw gelaatsscan, uw burgerservicenummer en uw naam en adresgegevens. Verder wil men politie en justitie toegang geven tot de gegevens. Misbruik van deze gegevens ligt dan wat mij betreft op de loer. Fouten zijn niet onwaarschijnlijk. Politie en justitie krijgt gegevens van onverdachte personen, iets waarvoor ze anders wellicht nooit opsporingsbevoegdheid zou hebben gekregen. Gelukkig is onlangs bekend gemaakt dat de landelijke database voorlopig van de baan is, maar minister Donner van het ministerie van Binnenlandse Zaken, ligt nog steeds op het vinkentouw. Het gaat om de strijd tegen terrorisme en identiteitsfraude, zegt hij. Max Snijder, biometriconsultant en voorzittter van het European Biometrics Forum, noemt dit “heel onvolwassen”. “Politici laten zich leiden door beelden uit ‘CSI’, maar je kunt met zo’n database echt geen terroristen vangen."
Waarom doet de Nederlandse overheid toch zoveel moeite om elke zucht, scheet of gebrek van haar burgers te documenteren? Nog even en ze weten precies waar u 7 jaar geleden was, met wie en waarom. Voelt u zich daardoor veiliger? Het electronisch patiëntendossier (EPD), de slimme energiemeter, de databank met DNA-materiaal, de OV-chip kaart, afluisteren van de telefoon, volgen en analyseren van e-mail verkeer, de database vingerafdrukken en gelaatsscans, het electronisch kinddossier, de Nationale Databank Wegverkeergegevens, etc. Werkelijk alles wordt tegenwoordig opgeslagen. Waar leidt dit allemaal toe? Komen we dan toch steeds dichter in de buurt van de ‘Big Brother cultuur’, die Orwell beschrijft in zijn boek ‘1984’? En, is het niet merkwaardig hoe gemakkelijk we de vrijheid opgeven, waarvoor door vele heldhaftige mensen in de Tweede Wereldoorlog is gevochten?
Ik bid voor een overheid die onze persoonlijke levenssfeer waardeert en dat ze bevrijd worden van die verstikkende drang naar onze privé gegevens. Maar ook voor meer zorgvuldigheid bij het opslaan van de noodzakelijke gegevens. En dat wij lessen mogen trekken uit de Tweede Wereldoorlog zodat wij niet gedoemd zijn om die geschiedenis te herhalen.
Op 5 mei vieren wij bevrijdingsdag. Met de overwinning in 1945 door de geallieerden kwam er een einde aan de Tweede Wereldoorlog en werd Nederland verlost van een verstikkende greep op de samenleving door nazi-Duitsland. De schrijver George Orwell komt 4 jaar later met ‘1984’, een roman waarin het alziende oog van ‘Big Brother’, iedereen, overal in de gaten houdt, tot in het kleinste kamertje aan toe, met telescreens, verraders, gedachtenpolitie, etc. Weinig mensen in dit boek schijnen echt moeite te hebben met een totalitair systeem. Alleen Winston Smith, de hoofdpersoon, wil dit doorbreken. En hierin schuilt de opvallende overeenkomst met onze huidige samenleving, waarin we toestaan dat de overheid steeds vaker een vergaande inbreuk maakt op onze privacy, door het onnodig registreren, opslaan en koppelen van onze gegevens. Ondertussen zeggen velen schouderophalend: ‘Ze mogen alles van me weten, want ik heb niets te verbergen’. Maar denkt u echt dat u zonder privacy van uw vrijheid kunt genieten?
In geen enkel land ter wereld wordt er meer afgeluisterd dan in Nederland. Bijna 2200 telefoontaps per dag. Dit is bijna net zoveel als in de Verenigde Staten (VS) over een heel jaar. Het ergste is nog dat we in Nederland geen enkel onafhankelijk orgaan hebben dat de groei van telefoontaps aan banden kan leggen, door in juridische zin te toetsen of dit wel gerechtvaardigd is. Nee, het Openbaar Ministerie is niet de aangewezen partij. Dat is net zoiets als de slager vragen om zijn eigen vlees te keuren. Lijkt me niet verstandig. Het oplossingspercentage van misdrijven neemt toch toe? Nou... Nee, dat is een constant gemiddeld laag cijfer in vergelijking met de ons omliggende landen. Dus veel helpt het niet. Nog even en ook u wordt afgeluisterd, voorzover het al niet gebeurt. Want let wel: het gaat niet alleen om criminelen. Gewone burgers zoals u en ik zijn altijd de klos. De Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens bepaalt namelijk, dat internetproviders en telecombedrijven gegevens over het telefoon en internetverkeer van hun klanten, een jaar lang moeten bewaren. Nee, met de bevordering van de veiligheid heeft het niet zoveel te maken. Dat zegt men wel, maar het is lariekoek. Als dit werkelijk zo is dan zouden we ons door al dat registreren, opslaan en koppelen, minder bang en dus veiliger moeten gaan voelen. Het tegendeel is echter waar.
Ook Fred Teeven, staatssecretaris van het ministerie van Veiligheid en Justitie doet een duit in het zakje. Niet lang geleden heeft hij de Tweede Kamer toegezegd dat hij gaat onderzoeken of het Nederlandse internetverkeer continu afgetapt kan worden met het Deep Packet Inspection programma (DPI). Hiermee wordt de informatie van een website inhoudelijk beoordeeld. Zo kan nauwkeurig worden nagegaan welk pad de gegevens bewandelen en waar ze terecht komen. De verspreiding van kinderporno kan hiermee een halt toegeroepen worden, zegt Teeven. Maar, doet u aan die viezigheid? Nee, ik dacht het ook niet. Waarom staat u dan toe dat straks uw internetverkeer continu wordt afgetapt?
En dan uw vingerafdrukken, een biometrisch idenficatiemiddel dat u verplicht bent om af te staan, bij de aanvraag van een nieuw electronisch paspoort. Toen ik naar het stadhuis ging om mijn paspoort te vernieuwen wilde ik daar het liefst een bepaalde vinger voor gebruiken, in plaats van mijn duim, en die hoog opsteken. U mag drie keer raden welke. Volgens de Europese richtlijn die dit allemaal regelt is opslag in een database bij de gemeente waar u het paspoort afhaalt voldoende. De Nederlandse regering wil natuurlijk weer het beste jongetje (of meisje) van de klas zijn en zet in op één landelijke database. En nou komt het. In die database wil de regering niet alleen uw vingerafdruk, maar ook uw gelaatsscan, uw burgerservicenummer en uw naam en adresgegevens. Verder wil men politie en justitie toegang geven tot de gegevens. Misbruik van deze gegevens ligt dan wat mij betreft op de loer. Fouten zijn niet onwaarschijnlijk. Politie en justitie krijgt gegevens van onverdachte personen, iets waarvoor ze anders wellicht nooit opsporingsbevoegdheid zou hebben gekregen. Gelukkig is onlangs bekend gemaakt dat de landelijke database voorlopig van de baan is, maar minister Donner van het ministerie van Binnenlandse Zaken, ligt nog steeds op het vinkentouw. Het gaat om de strijd tegen terrorisme en identiteitsfraude, zegt hij. Max Snijder, biometriconsultant en voorzittter van het European Biometrics Forum, noemt dit “heel onvolwassen”. “Politici laten zich leiden door beelden uit ‘CSI’, maar je kunt met zo’n database echt geen terroristen vangen."
Waarom doet de Nederlandse overheid toch zoveel moeite om elke zucht, scheet of gebrek van haar burgers te documenteren? Nog even en ze weten precies waar u 7 jaar geleden was, met wie en waarom. Voelt u zich daardoor veiliger? Het electronisch patiëntendossier (EPD), de slimme energiemeter, de databank met DNA-materiaal, de OV-chip kaart, afluisteren van de telefoon, volgen en analyseren van e-mail verkeer, de database vingerafdrukken en gelaatsscans, het electronisch kinddossier, de Nationale Databank Wegverkeergegevens, etc. Werkelijk alles wordt tegenwoordig opgeslagen. Waar leidt dit allemaal toe? Komen we dan toch steeds dichter in de buurt van de ‘Big Brother cultuur’, die Orwell beschrijft in zijn boek ‘1984’? En, is het niet merkwaardig hoe gemakkelijk we de vrijheid opgeven, waarvoor door vele heldhaftige mensen in de Tweede Wereldoorlog is gevochten?
Ik bid voor een overheid die onze persoonlijke levenssfeer waardeert en dat ze bevrijd worden van die verstikkende drang naar onze privé gegevens. Maar ook voor meer zorgvuldigheid bij het opslaan van de noodzakelijke gegevens. En dat wij lessen mogen trekken uit de Tweede Wereldoorlog zodat wij niet gedoemd zijn om die geschiedenis te herhalen.
